VZW of feitelijke vereniging: Wat is beter?

vzw of feitelijke vereniging

In de wereld van non-profitorganisaties zijn er verschillende juridische entiteiten om uit te kiezen. Twee veelvoorkomende opties zijn de feitelijke vereniging en de vzw (vereniging zonder winstoogmerk). Maar welke van deze twee is nu eigenlijk beter?

In dit blogartikel gaan we dieper in op de kenmerken, voordelen en nadelen van zowel de feitelijke vereniging als de vzw, zodat je een weloverwogen keuze kunt maken voor jouw organisatie.

Wat is een feitelijke vereniging?

Een feitelijke vereniging is een informele vorm van samenwerking tussen meerdere personen met een gemeenschappelijk doel. Het is een niet-geregistreerde entiteit zonder rechtspersoonlijkheid.
Dit betekent dat de vereniging geen aparte juridische status heeft en de leden persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor eventuele schulden of juridische conflicten.

Hoewel een feitelijke vereniging geen officiële registratie vereist, kunnen ze wel statuten hebben om de afspraken tussen de leden vast te leggen. Deze statuten zijn echter niet bindend in juridische zin.

Wat is een vzw?

Een vzw, of vereniging zonder winstoogmerk, is een geregistreerde juridische entiteit met rechtspersoonlijkheid. Dit betekent dat de vzw als organisatie zelfstandig kan optreden en aansprakelijk kan worden gesteld voor haar eigen schulden en juridische zaken.

Leden van een vzw zijn over het algemeen niet persoonlijk aansprakelijk voor de verplichtingen van de organisatie.

Om een vzw op te richten, moet je voldoen aan bepaalde wettelijke vereisten, waaronder het opstellen van statuten en het registreren bij de bevoegde instanties, zoals de Kamer van Koophandel.
Daarnaast moeten er minstens drie bestuurders zijn die verantwoordelijk zijn voor het dagelijks bestuur van de vzw.

Voordelen van een feitelijke vereniging

Hoewel een feitelijke vereniging minder juridische bescherming biedt dan een vzw, heeft het nog steeds enkele voordelen die het overwegen waard zijn:

1. Eenvoudige oprichting

Een feitelijke vereniging kan snel en eenvoudig worden opgericht, aangezien er geen officiële registratie vereist is. Dit kan handig zijn als je snel wilt starten met een bepaald project of initiatief zonder al te veel administratieve rompslomp.

2. Flexibiliteit

Een feitelijke vereniging biedt meer flexibiliteit in termen van interne regels en afspraken. Omdat er geen bindende statuten zijn, kunnen de leden zelf bepalen hoe ze willen samenwerken en welke regels ze willen volgen.

Dit kan handig zijn als je een losse samenwerking wilt waarbij de nadruk ligt op informeel en spontaan contact.

3. Geen jaarlijkse rapportageverplichtingen

In tegenstelling tot een vzw, heeft een feitelijke vereniging geen jaarlijkse rapportageverplichtingen. Dit betekent dat je geen gedetailleerde financiële verslagen hoeft op te stellen en in te dienen bij de bevoegde instanties.

Voor sommige organisaties kan dit een aantrekkelijk voordeel zijn, omdat het tijd en kosten bespaart.

Voordelen van een vzw

Hoewel een vzw meer administratieve verplichtingen met zich meebrengt, biedt het ook diverse voordelen ten opzichte van een feitelijke vereniging:

1. Juridische bescherming

Een van de belangrijkste voordelen van een vzw is de juridische bescherming die het biedt aan de bestuurders en leden.
Omdat de vzw als rechtspersoon optreedt, zijn de individuele leden over het algemeen niet persoonlijk aansprakelijk voor schulden en juridische geschillen van de organisatie. Dit geeft meer gemoedsrust en zekerheid aan de betrokken partijen.

2. Professionele uitstraling

Een vzw heeft een meer professionele uitstraling dan een feitelijke vereniging. Dit kan belangrijk zijn bij het aantrekken van sponsors, donateurs en subsidieverleners, die vaak meer vertrouwen hebben in een geregistreerde organisatie met officiële statuten en regelgeving. Ook kan het helpen bij het werven van vrijwilligers en leden, omdat zij zich mogelijk eerder aangetrokken voelen tot een geformaliseerde structuur.

3. Toegang tot subsidies en fondsen

Veel subsidies en fondsen stellen als voorwaarde dat de organisatie een vzw is om in aanmerking te komen voor financiële ondersteuning.
Door een vzw te worden, vergroot je dus je kansen om subsidieaanvragen succesvol af te ronden en externe financiering te verkrijgen voor jouw projecten.

4. Transparantie en verantwoording

Als vzw ben je verplicht om jaarlijks financiële verslagen op te stellen en in te dienen bij de bevoegde instanties. Dit zorgt voor transparantie en verantwoording richting alle betrokken partijen, inclusief leden, donateurs en subsidieverleners. Het geeft ook inzicht in hoe financiële middelen worden besteed en helpt mogelijke misbruiken te voorkomen.

Welke optie is beter: vzw of feitelijke vereniging?

Het antwoord op de vraag welke optie beter is, hangt af van verschillende factoren en jouw specifieke situatie:

• Als je snel wilt beginnen zonder al te veel administratieve rompslomp, kan een feitelijke vereniging geschikt zijn.
• Als je echter meer juridische bescherming, professionele uitstraling en toegang tot subsidies wilt, dan is een vzw waarschijnlijk de betere keuze.

Het is ook mogelijk om te starten als feitelijke vereniging en later over te stappen naar een vzw wanneer jouw organisatie groeit en meer behoefte heeft aan formele structuur en bescherming.

Het is altijd raadzaam om professioneel advies in te winnen bij een juridisch expert of boekhouder voordat je een beslissing neemt over welke entiteit het beste past bij jouw organisatie.

Meest gesteelde vragen over vzw of feitelijke vereniging

Hoeveel geld mag een feitelijke vereniging hebben?

Een feitelijke vereniging heeft geen specifieke beperkingen op de hoeveelheid geld die ze mag hebben. Omdat een feitelijke vereniging geen rechtspersoonlijkheid heeft, wordt het geld als persoonlijk bezit van de leden beschouwd.

Er is geen verplichting om financiële verslagen bij te houden of in te dienen bij de bevoegde instanties.
Het is echter belangrijk om te onthouden dat de leden persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor eventuele schulden of juridische conflicten van de vereniging.

Waarom feitelijke vereniging?

Er zijn verschillende redenen waarom mensen ervoor kiezen om een feitelijke vereniging op te richten:

1. Eenvoudige oprichting:
   Een feitelijke vereniging kan snel en eenvoudig worden opgericht zonder dat er officiële registratie vereist is. Dit kan handig zijn als je snel wilt beginnen met een bepaald project of initiatief zonder al te veel administratieve rompslomp.
2. Flexibiliteit:
   Een feitelijke vereniging biedt meer flexibiliteit in termen van interne regels en afspraken. Omdat er geen bindende statuten zijn, kunnen de leden zelf bepalen hoe ze willen samenwerken en welke regels ze willen volgen. Dit kan handig zijn als je een losse samenwerking wilt waarbij de nadruk ligt op informeel en spontaan contact.
3. Geen jaarlijkse rapportageverplichtingen:
   In tegenstelling tot een vzw, heeft een feitelijke vereniging geen jaarlijkse rapportageverplichtingen. Dit betekent dat je geen gedetailleerde financiële verslagen hoeft op te stellen en in te dienen bij de bevoegde instanties.
   Voor sommige organisaties kan dit een aantrekkelijk voordeel zijn, omdat het tijd en kosten bespaart.

Wat zijn de nadelen van een vzw?

Hoewel een vzw veel voordelen biedt, zijn er ook enkele nadelen waar je rekening mee moet houden:

1. Meer administratieve verplichtingen:
   Als vzw ben je verplicht om statuten op te stellen en te registreren bij de bevoegde instanties. Daarnaast moet je jaarlijks financiële verslagen opstellen en indienen. Deze extra administratieve taken kunnen tijdrovend en kostbaar zijn.
2. Beperkte flexibiliteit:
   Een vzw is gebonden aan de regels en voorschriften die zijn vastgelegd in de statuten. Dit kan betekenen dat je minder flexibiliteit hebt om interne regels aan te passen of nieuwe initiatieven te ontplooien zonder goedkeuring van de algemene vergadering.
3. Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid:
   Als bestuurder van een vzw heb je bepaalde verantwoordelijkheden en ben je aansprakelijk voor eventuele schulden en juridische geschillen van de organisatie. Dit kan persoonlijke risico’s met zich meebrengen, vooral als er sprake is van wanbeheer of fraude.

Is een feitelijke vereniging btw-plichtig?

In principe is een feitelijke vereniging niet btw-plichtig, omdat het geen rechtspersoonlijkheid heeft en niet als onderneming wordt beschouwd. Dit betekent dat een feitelijke vereniging geen btw moet aanrekenen op haar activiteiten en geen btw-aangiften hoeft in te dienen. Er zijn echter uitzonderingen waarbij een feitelijke vereniging wel btw-plichtig kan zijn, bijvoorbeeld als zij economische activiteiten verricht die als een onderneming worden beschouwd. Het is raadzaam om hierover advies in te winnen bij een fiscaal expert om zeker te zijn van de specifieke situatie van jouw vereniging.

Hoe werkt een feitelijke vereniging?

Een feitelijke vereniging werkt op basis van informele afspraken tussen de leden. Hoewel er geen officiële registratie vereist is, kunnen er wel statuten worden opgesteld om de interne regels en afspraken vast te leggen. Deze statuten hebben echter geen bindende juridische kracht.

De besluitvorming binnen een feitelijke vereniging kan variëren, maar meestal worden beslissingen genomen door consensus of meerderheidsstemming tijdens bijeenkomsten met de leden. Het dagelijks bestuur kan worden toevertrouwd aan één persoon of aan een groep personen, afhankelijk van de onderlinge afspraken.

Het is belangrijk om te benadrukken dat een feitelijke vereniging geen rechtspersoonlijkheid heeft, wat betekent dat de leden persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor eventuele schulden of juridische conflicten van de vereniging.

Kan een feitelijke vereniging een bankrekening openen?

Ja, een feitelijke vereniging kan over het algemeen een bankrekening openen. Hoewel er geen officiële registratie vereist is, kunnen banken vaak vragen om bewijs van het bestaan van de vereniging, zoals statuten of andere documentatie waarin de samenwerking wordt beschreven.

Het is raadzaam om contact op te nemen met verschillende banken om te informeren naar hun specifieke vereisten en procedures voor het openen van een bankrekening voor een feitelijke vereniging.

Kan een feitelijke vereniging een factuur maken?

Ja, in principe kan een feitelijke vereniging facturen maken voor geleverde goederen of diensten.
Hoewel er geen wettelijke verplichting is om facturen uit te reiken, kan het in sommige gevallen handig of zelfs vereist zijn, bijvoorbeeld bij zakelijke transacties met andere organisaties of bij het aanvragen van subsidies.

Het is belangrijk om te beseffen dat een factuur geen bindend juridisch document is voor een feitelijke vereniging, aangezien zij geen rechtspersoonlijkheid heeft.

Het is echter nog steeds belangrijk om accurate en correcte facturen op te stellen die voldoen aan eventuele wettelijke vereisten en afspraken met betrekking tot betalingen.

Kan een feitelijke vereniging subsidie aanvragen?

Ja, een feitelijke vereniging kan in sommige gevallen subsidie aanvragen. De mogelijkheid om subsidie te ontvangen hangt af van verschillende factoren, zoals het type activiteiten dat de vereniging uitvoert, de doelstellingen en het beleid van subsidieverstrekkende instanties.

Het is echter belangrijk op te merken dat het ontbreken van rechtspersoonlijkheid en formele structuur in een feitelijke vereniging soms kan leiden tot minder kans op subsidies in vergelijking met een vzw. Veel subsidies stellen namelijk als voorwaarde dat de organisatie een rechtspersoon is.

Het is raadzaam om contact op te nemen met subsidieverlenende instanties en specifiek te informeren naar hun vereisten en criteria met betrekking tot subsidieaanvragen door feitelijke verenigingen.

Waarom zou je een vereniging oprichten?

Er zijn verschillende redenen waarom mensen ervoor kiezen om een vereniging op te richten:

1. Gemeenschappelijk doel:
   Een vereniging stelt mensen in staat om samen te werken aan een gemeenschappelijk doel of interessegebied, zoals sport, cultuur, liefdadigheid of sociale activiteiten.
2. Kracht in getallen:
   Door zich te organiseren als vereniging kunnen mensen hun krachten bundelen en effectiever optreden dan wanneer ze individueel zouden handelen. Een vereniging kan invloed uitoefenen, belangenbehartiging doen en collectieve actie ondernemen.
3. Netwerkmogelijkheden:
   Een vereniging biedt mogelijkheden om contact te leggen met gelijk

Conclusie: vzw of feitelijke vereniging: wat is beter?

Zowel de feitelijke vereniging als de vzw hebben hun eigen kenmerken, voordelen en nadelen. Het is belangrijk om goed na te denken over jouw specifieke behoeften, doelen en wensen voordat je een keuze maakt.
Een feitelijke vereniging biedt eenvoud en flexibiliteit, terwijl een vzw juridische bescherming, professionele uitstraling en toegang tot subsidies biedt.

Raadpleeg altijd een professional voordat je definitieve stappen onderneemt om ervoor te zorgen dat je de juiste keuze maakt voor jouw organisatie.